#5 ~ DE WIND

Een brief over de wind. Waar we in en door leven.

Lieve lezer,

Mei is begonnen. Alles staat in volle bloei. Wanneer je de seizoenen energetisch benaderd zijn we sinds een paar dagen in de zomer beland. Een overgangstijd waarin de wind - als centraal staand thema in de lente - langzaam plaatsmaakt voor het vuurelement dat in de zomer centraal staat.

De wind.

Of ik van de wind houd? Steeds meer. Maar het is een liefde die heeft moeten groeien.

Ooit zou ik mezelf eerder een watertype hebben genoemd. Misschien omdat ik een vissenkind ben, maar ook omdat de wind me vaak in de weg zat. De aarde, het vuur, het water – die drie elementen leken me minder tegen te werken.

De wind en ik: geen liefde op het eerste gezicht dus. Eerder een relatie die langzaam dieper werd. Wat ooit vooral irritatie opriep – opbollende jassen, pijnlijke hagel, haar in je lippen, eindeloze tegenwind op de fiets – is nu een bron van verwondering geworden.

En om die verwondering met je te delen, schrijf ik deze vijfde Nature Has Your Back-brief.

Lucht of wind?

Gisteren liep ik door Amsterdam, de iepen hoofdstad van Europa. Het is de tijd van de zogeheten lentesneeuw. De iepen geven hun zaden mee met de wind en de hele stad wordt bedolven onder een laag licht-gele zaadjes. Voor velen een teistering. Voor anderen een bron van inspiratie en verwondering (in het verleden was er zelfs het festival Springsnow). Ik houd van de dansende zaadjes in de lucht (zoals je hieronder in de video ziet).

Terwijl ik het samenspel tussen de iep en de wind aanschouwde realiseerde ik me dat de wind neemt, geeft, doorgeeft en beïnvloed.

Waar zouden we zijn zonder de wind? In feit nergens. We leven in de wind, maar ook door de wind.

Om maar meteen een misverstand uit de weg te ruimen: wanneer we over de vier elementen spreken, wordt meestal de term ‘lucht’ gebruikt, niet ‘wind’.

Lucht is overal om ons heen: een onzichtbaar mengsel van gassen dat ons allen verbindt. We ademen dezelfde lucht in – net zoals vissen in water leven, zijn wij ondergedompeld in lucht. Het is er altijd, ook al zien we het niet.

Toch ervaren we lucht vooral als wind: lucht die in beweging is. En daarom spreek ik in deze brief vooral over de wind. Wind is levend, voelbaar, veranderlijk. Hij (of zij?) beweegt, draagt, fluistert, raast. Hij kan zowel bevrijdend zijn als onheilspellend.

Wind laat dingen leven: bladeren ritselen, zaden reizen en gedachten loswaaien. Zó vanzelfsprekend dat we hem zelden echt opmerken – terwijl we zonder de wind simpelweg niet zouden kunnen bestaan. Ons eerste teken van leven is een adem met geluid: wind als bevestiging van ons bestaan.

De wind is ook mysterieus, symbolisch. Je kunt hem niet vangen, maar wel volgen. Dat maakt hem een dankbaar onderwerp in poëzie, verhalen, filosofie.

Ook in onze taal leeft de wind: we spreken bijvoorbeeld over wind mee hebben, met alle winden meewaaien, iemand de wind van voren geven of juist uit de wind houden.

Mijn persoonlijke relatie met de wind

Sinds mijn verhuizing van Amsterdam naar Haarlem – waar het altijd onmiskenbaar harder waait – ben ik me bewuster geworden van de wind.

Maar het is vooral mijn werk als bosbadgids dat mijn blik heeft veranderd.

Door het bosbaden heb ik niet alleen meer geleerd van de bomen en al het andere leven om me heen, maar ook over luchtstromen. Over wat de wind je influistert, als je echt luistert.

Als gids werk ik bewust met de wind. In de Amsterdamse Waterleidingduinen, waar ik vaak groepen begeleid, kies ik mijn route op basis van de windrichting. Bij oostenwind hoor je de snelweg en trek ik dieper het gebied in. Bij westenwind ben ik blij: dan hoor je de zee, en is de zogeheten soundscape helderder.

Als tiener vervloekte ik de wind. Elke dag twee uur fietsen naar school – zonder bus als alternatief – betekende in mijn herinnering altijd tegenwind, heen én terug. En blijkbaar zit dat niet alleen in mijn hoofd: volgens De Volkskrant komt dat door een combinatie van zijwind, veranderende richtingen en de relatieve wind die je zelf opwekt door te bewegen.

Diezelfde frustratie voelde ik ook vaak toen ik aan de Portugese kust woonde, in Ericeira. De wind leek daar nooit te slapen. Altijd die noordelijke stroom, zelden vriendelijk – eerder dwingend aanwezig. Ik heb hem vaak vervloekt.

Toen ik begin mei in Kroatië was, leerde ik over de Bora (of Bura). Een noordoostenwind die koude lucht van de Balkan over de Adriatische Zee blaast. Krachtig, soms gevaarlijk (met windstoten tot 200 km/u), maar niet gevreesd: de lokale bevolking noemt haar verhelderend. Zuiverend. Verfrissend. Ook die invloed en uitwerking kan de wind hebben op onze geest en emoties. Wat een contrast met de mistral in Zuid-Frankrijk, waarvan gezegd wordt dat hij mensen gek maakt.

Zintuiglijke verbinding met de wind

Terug uit Kroatië liep ik door het bos waar ik ben opgegroeid. Om weer even te landen op thuisgrond. De lucht rook naar vers blad, bloeiende lelietjes-van-dalen en een vleugje koolzaad. De wind blies zacht door de beuken, en de omhulsels van jonge blaadjes dwarrelden als sneeuwvlokken omlaag.

De lente danste, en de wind liet ook de krullen van mijn dochter dansen. Ik herinnerde me hoe ik als kind, op haar leeftijd, dacht dat het bos naar me zwaaide als de wind door de takken ging. En ook nu is dat wat ze deed. "Hoi bos," zei ik, "daar ben ik weer."

Die wederkerige communicatie voel ik de laatste jaren steeds vaker in relatie tot de wind. De wind spreekt – in een taal die via al onze zintuigen tot ons komt. Soms te aanwezig, maar vaak ook juist helend en verkwikkend. De wind tilt zorgen op en neemt ze mee. Ze brengt beweging waar stilstand is.

We kunnen met al onze zintuigen de wind waarnemen. Elk van onze vijf zintuigen kan de aanwezigheid en kwaliteiten van lucht, de wind, waarnemen, wat onze fysieke en emotionele ervaring beïnvloedt.

Geuren worden via de wind naar ons gebracht. Denk aan de frisse geur van regen, het aroma van bloemen in de wind of de rook van vuur. Onze neus is zeer gevoelig voor de chemische samenstelling van lucht en vormt zo een directe zintuiglijke brug met onze omgeving. En we vergeten het nog weleens, maar ons lichaam stoot ook geuren af die weer meegenomen worden met de wind. Waardoor andere levende wezens in onze omgeving zich bewust worden van onze aanwezigheid.

Geluid plant zich voort via lucht. Zonder de wind zouden we niets horen. Windgeruis, fluisteren, vogelgezang – het zijn allemaal akoestische ervaringen die door de bewegende lucht worden meegenomen en ons bereiken.

Als we het hebben over voelen; de huid voelt luchtstromen, temperatuurverschillen en de beweging van wind. Een zachte bries kan troostend zijn; een harde wind confronterend. Wanneer ik ga bosbaden is het vaak een van de eerste dingen die ik doe; tot stilstand komen en voelen hoe de wind mijn naakte huid aanraakt. Mijn gezicht, mijn handen.

Hoewel lucht zelf onzichtbaar is, beïnvloedt het ook onze visuele ervaring. De helderheid van de lucht, het spel van licht in mist of stof, of de dans van bladeren in de wind – al deze visuele signalen zijn afhankelijk van lucht en haar toestand.

Wat mij ook zo fascineert aan de wind is dat het ons niet alleen zo krachtig verbindt met de buitenwereld maar ook met ons innerlijk, met onze binnenwereld. De wind vanbinnen, geeft via een rustig ademritme toegang tot het bewustzijn, creativiteit, inzicht en wijsheid. Wellicht wel tot onze intuïtie en ons hart, wat in het bosbaden ook zintuigen zijn die direct worden aangesproken en geactiveerd.

Wind als spirituele kracht

Veel culturen en tradities hebben een diep spirituele relatie met de vier elementen, waaronder ook de wind of lucht.

In mijn vroege twintiger jaren heb ik veel tijd doorgebracht in Guatemala, waar ik in aanraking kwam met de Maya-cultuur. Zo hebben de K’iche’ Maya een belangrijke godheid die geassocieerd wordt met wind, lucht, regen en schepping: Q’uq’umatz. Q’uq’umatz is een gevederde slang, wat symbool staat voor de verbinding tussen lucht (veren) en aarde (slang). Hij vertegenwoordigt de levenskracht die door de lucht beweegt. Wind wordt gezien als de drager van het woord en de geest – het kanaal waardoor gebeden reizen.

In veel verhalen uit de Popol Vuh (het heilige boek van de K’iche’ Maya) speelt wind een rol als symbool van goddelijke tussenkomst of verandering. In de heilige kalender Tzolk’in, die wordt gebruikt door zowel de K’iche’ als de Kaqchikel, is er een dagteken genaamd Ik’ (wat letterlijk "wind" of "adem" betekent). Ik’ staat voor communicatie, goddelijke inspiratie en het spreken van de waarheid. Mensen die geboren zijn op een Ik’-dag worden gezien als goede sprekers of spirituele boodschappers, vaak met een sterke connectie tot het woord en het gebed.

En dit is iets wat je veel terugziet in culturen, tradities en religies: wind is vaak een heilig en levend element dat vanuit verschillende richtingen met andere krachten, gebeden en berichten aankomt.

De wind staat vaak symbool voor levensadem, communicatie, spirituele kracht en verandering.

De ratelpopulier

Mijn sit spot in de Waterleidingduinen is bij een ratelpopulier. Ik werd een paar jaar terug aangetrokken tot deze plek vanwege de vorm van de stam. Pas later ontdekte ik: het is een ratelpopulier.

Toen ik me in deze boom verdiepte, bleek hoe bijzonder de relatie van deze boom met de wind is. Zijn trillende bladeren maken zelfs bij het kleinste briesje een fluisterend geluid. In oude culturen werd dat geritsel gezien als een manier waarop de wind heilige boodschappen doorgaf. De Romeinen hoorden er het geroezemoes van het volk (populus) in – vandaar de naam. Populus tremula, de ratelpopulier.

Bij de Kelten en Noorse volkeren was de boom gewijd aan godinnen als Frigg – symbool van moed en wijsheid. Het fluisteren van de bladeren gold als goddelijke stem. Ook het hout werd als krachtig en beschermend gezien.

Ik vind het magisch: een boom als brug tussen wind en mens. Een luisterend oor voor heilige boodschappen. En sinds ik dit weet is mijn tijd met de ratelpopulier op mijn sit spot nog waardevoller geworden.

Wind is overal en nergens

Wind is richting. Beweging. Adem.

Je kunt haar niet vasthouden. Maar je voelt haar. Op je huid. In je adem. In het dansen van je haren.

Zonder wind geen geur. Geen geluid. Geen sfeer. Geen leven.

Naderende storm nabij Elandsdrift, Zuid Afrika, 2010

Ik zou nog eindeloos lang door kunnen gaan over de wind (misschien komt er wel een vervolg aan). Maar voor nu is dit waar ik het even bij laat.

En ik geef je natuurlijk hieronder verdere lees-, luister- en kijktips. Ook deel ik meer over de energie van deze maand, waarom de meidoorn als boom centraal staat en andere oefeningen, reflectievragen en uitnodigingen.

Ik ben heel benieuwd naar jouw relatie met de wind. Voel je vrij om er iets over te delen met me.

x Eefje

Het complete aanbod van The Forest Bathing Circle vind je hier.